Sztuczna inteligencja a szachy
Sztuczna inteligencja już udowodniła, że potrafi pokonać człowieka w szachy, ale czy może to zrobić z wdziękiem? Badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Toronto miało na celu odpowiedź na to pytanie. Badacze trenowali model AI, aby identyfikował „genialne” ruchy, które są niespodziewane, kreatywne i ostatecznie prowadzą do wygranej.
Projekt move brilliance
Projekt „move brilliance” rozpoczął się w listopadzie 2023 roku i był prowadzony przez profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Toronto, Michaela Guerzhoya, oraz studenta Kamrona Zaidiego jako część jego pracy magisterskiej. W projekcie wykorzystano dane z 8 574 partii szachowych i 820 ruchów z lichess.org, internetowej strony szachowej.
Inspiracje i podejście badawcze
Profesor Guerzhoy wyjaśnił, że inspiracją do projektu był program AlphaZero firmy Google DeepMind, który nauczył się grać w szachy, shogi i Go. Podejście oparte na sieci neuronowej, używane również przez Leela i Maia, polegało na wprowadzeniu do sieci wielu pozycji szachowych.
Rola sieci neuronowych
Sieci neuronowe to rodzaj programu komputerowego inspirowanego ludzkim mózgiem, składającego się z warstw połączonych węzłów przetwarzających informacje w sposób naśladujący biologiczny mózg. Sieć neuronowa działa jak czarna skrzynka, która przewiduje, co się wydarzy, co jest dla nas bardzo korzystne, ponieważ chcemy uzyskać jak najlepszą ocenę pozycji. Sieci neuronowe prawdopodobnie są w tym lepsze.
Wyniki badań i dokładność
Wykorzystując dwa otwarte modele AI, Leela Chess Zero i Maia, w 556 partiach i 158 badaniach, badanie wykazało 79% dokładności w identyfikacji tzw. genialnych ruchów.
Percepcja ruchów przez użytkowników
Zaidi i Guerzhoy w swoim raporcie napisali, że badali percepcję genialnych ruchów przez anonimowych użytkowników Lichess. Percepcja ekspertów może się różnić od percepcji użytkowników Lichess, a zarówno eksperci, jak i amatorzy mogą mieć różne upodobania w ramach swoich grup.
Genialność w szachach
Brilliant move może być jednak genialny tylko w kontekście jego skuteczności jako ostatni ruch. Chociaż AI była w stanie wykonać te ruchy, Guerzhoy przyznał, że wyzwaniem jest zdefiniowanie „genialności” w szachach, podobnie jak w sztuce, i zgodzenie jej z percepcją publiczną. Ruchy szachowe, które łamią normy, takie jak poświęcanie figur czy używanie najsłabszych pionów, często wcielają subiektywne cechy genialności.
Popularność szachów
Szachy przeżywają renesans popularności od czasu premiery miniserialu Netflixa „Gambit Królowej” w 2020 roku, nawet znajdując swoje miejsce w świecie Bitcoina i blockchaina. W 2021 roku Międzynarodowa Federacja Szachowa (FIDE) współpracowała z TON Labs, aby uruchomić rynek NFT na sieci TON. W 2023 roku firma Zebedee i studio Viker uruchomiły grę Bitcoin Chess, a w styczniu tego roku Anichess, gra NFT łącząca szachy z elementami magicznymi, zyskała wsparcie arcymistrza Magnusa Carlsena i Chess.com.