Bałtycka gigafabryka AI uzyskała akceptację Komisji Europejskiej
Komisja Europejska zaakceptowała projekt Baltic AI Gigafactory, zgłoszony przez Polskę we współpracy z Litwą, Łotwą i Estonią. Projekt zakłada utworzenie transgranicznej infrastruktury AI wspierającej rozwój i wdrażanie dużych modeli językowych. Oficjalne rozmowy z Komisją już się rozpoczęły, a konsorcjum przygotowuje się do złożenia końcowego wniosku do grudnia 2025 roku.
Model finansowania oparty na partnerstwie prywatno-publicznym
Wstępna propozycja przewiduje, że 65% kosztów inwestycji pokryje sektor prywatny, a pozostałe 35% pochodzić będzie ze środków publicznych. Analizowane są dwa modele finansowania: udziałowy oraz prepaid – ten drugi daje firmom gwarancje zamówień proporcjonalnych do wkładu finansowego oraz dostęp do mocy obliczeniowych.
Skala i znaczenie inwestycji
Szacowany koszt projektu wynosi 3 miliardy euro. Polska deklaruje udział tylko w kilku procentach, co ma ograniczyć wpływ inwestycji na budżet krajowy. Jednocześnie projekt ma przynieść długofalowe korzyści strategiczne, w tym wzmocnienie kompetencji w zakresie przetwarzania danych i rozwoju AI.
Brak dotychczasowych regulacji w UE
Unia Europejska nie posiada obecnie przepisów dotyczących finansowania tego typu przedsięwzięć. Komisja Europejska pracuje nad odpowiednimi zmianami legislacyjnymi, które mają umożliwić powstawanie gigafabryk opartych na nowych formach współpracy publiczno-prywatnej jeszcze przed końcem 2025 roku.
Zakres wsparcia branżowego
Projekt zakłada, że Baltic AI Gigafactory będzie wspierać kluczowe sektory: bankowość, ubezpieczenia, zdrowie, farmację, logistykę i produkcję przemysłową. Infrastruktura ma służyć zarówno trenowaniu, jak i wdrażaniu dużych modeli AI w skali kontynentalnej.
Udział energetyki w planowaniu gigafabryki
Szacuje się, że udział AI w zużyciu energii elektrycznej wzrośnie z 2% do 4%. Z tego względu energetyka została uwzględniona w kosztorysie projektu, a resort cyfryzacji współpracuje z Polskimi Sieciami Elektroenergetycznymi w zakresie efektywności energetycznej i cyberbezpieczeństwa.
Otwartość projektu na kolejne kraje
Choć projekt obejmuje cztery państwa bałtyckie, nie wyklucza się rozszerzenia go na inne kraje UE. Jego transgraniczny charakter stanowi jeden z głównych atutów przy ocenie przez Komisję Europejską. Spotkania robocze w tej sprawie już trwają.
Wstrzymanie rekrutacji partnerów prywatnych
Do czasu otrzymania wytycznych KE wstrzymano przyjmowanie nowych firm do konsorcjum. Działanie to ma na celu zapewnienie pełnej zgodności z przyszłymi regulacjami i transparentność procesu doboru partnerów prywatnych.
Wspólne działania rządów i firm
Przygotowywany jest szczegółowy regulamin funkcjonowania konsorcjum, który ma być konsultowany z sektorem prywatnym. Celem jest stworzenie zrównoważonego i przejrzystego modelu operacyjnego dla nowej infrastruktury AI w Europie Środkowo-Wschodniej.
Rozważana lokalizacja gigafabryki
Wniosek zakłada umiejscowienie gigafabryki w Polsce, jednak konkretna lokalizacja nie została jeszcze ujawniona. Ma to zostać uzgodnione w oparciu o Politykę AI, której konsultacje zakończyły się na początku lipca.
Rola polityki AI w wyborze miejsca
W wyniku konsultacji zgłoszono ponad 300 uwag, z czego większość trafiła przez portal ai.gov.pl. Analiza tych uwag pomoże wyznaczyć lokalizację strategicznie i technologicznie optymalną dla gigafabryki Baltic AI.